Tło społeczne

Polska została członkiem Unii Europejskiej w 2004. W referendum akcesyjnym przeprowadzonym w czerwcu 2003 za członkostwem w UE opowiedziało się 77,45 proc. głosujących, a przeciw było 22,55 proc. Frekwencja wyniosła 58,85 proc^[1]. Według danych Eurobarometru z 2017 Polacy zajmują czwarte miejsce wśród narodów UE najlepiej oceniających członkostwo ich państwa w Unii Europejskiej (po Niemcach, Holendrach, Irlandczykach i Luksemburczykach). Zadowolenie z członkostwa wyrażało wówczas 71% Polaków^[2]. Według sondażu z września 2018 przeprowadzonego przez Kantar Millward Brown 83% Polaków chce, aby Polska pozostała członkiem Unii Europejskiej, za opuszczeniem opowiedziało się 11% ankietowanych, brak zdania w tej sprawie wyraziło 3% ankietowanych^[3].

Politycy i ugrupowania polityczne

Do grona partii najwcześniej prezentujących postawy eurosceptyczne należały Liga Polskich Rodzin, Samoobrona i Libertas. W tej samej grupie znalazł się również Kongres Nowej Prawicy^[4]. Wśród polityków o takim nastawieniu znaleźli się zwłaszcza: Ryszard Bender^[5], Andrzej Grzesik^[5], Krzysztof Bosak^[6], Sylwester Chruszcz^[6], Janusz Dobrosz^[5], Dariusz Grabowski^[5], Janusz Korwin-Mikke^[7], Marian Kowalski^[6], Paweł Kukiz^[8], Daniel Pawłowiec^[5], Anna Sobecka^[5], Robert Winnicki^[6], Artur Zawisza^[5], Stanisław Żółtek^[9].

Mimo formalnych deklaracji o poparciu dla członkostwa Polski w Unii Europejskiej ponownie rządząca od jesieni 2015 partia Prawo i Sprawiedliwość regularnie atakuje instytucje unijne, co służy wzmacnianiu postaw eurosceptycznych^[2]. Zdaniem Andrzeja Stankiewicza w jej łonie znajduje się „skrzydło antyunijne”, wykorzystywane przez Jarosława Kaczyńskiego w celu uniemożliwienia powstania w Polsce silnej partii prawicowej przeciwnej UE^[10]. Od zagranicznych partii eurosceptycznych PiS różnią deklaracje zaznaczające niechęć tego ugrupowania wobec Rosji^[11].

Eurosceptycznych wypowiedzi dokonują prominentni politycy związani z PiS. Prezydent Andrzej Duda we wrześniu 2018 stwierdził, że Unia Europejska to „wyimaginowana wspólnota, z której dla nas niewiele wynika”^[3]. Krzysztof Szczerski, choć oświadczył „nie namawiam do wyjścia Polski z Unii Europejskiej dziś i natychmiast”, to jednak swoimi wypowiedziami wpisywał się w antyunijną narrację^[12]. Ryszard Czarnecki stwierdził: „postulat Polexitu byłby dziś niepolityczny i niewłaściwy i dałby tylko amunicję totalnej opozycji”^[13]. Witold Waszczykowski oświadczył: „Musimy realizować polskie interesy, a nie fetysz jedności Unii”^[14].

Do kręgu ugrupowań eurosceptycznych należą tzw. formacje narodowe (Młodzież Wszechpolska, Obóz Narodowo-Radykalny, Ruch Wolności^[6]) i Kukiz’15^[15].

W grudniu 2018 partie KORWiN i Ruch Narodowy utworzyły eurosceptyczną Konfederację KORWiN Braun Liroy Narodowcy na wybory do Parlamentu Europejskiego w 2019 roku^[16][17]. W styczniu przystąpiły do niej także formacje Grzegorza Brauna i Piotra Liroya-Marca^[18].

W 2019 działacze Kongresu Nowej Prawicy, w tym Stanisław Żółtek, ogłosili powstanie nowej partii eurosceptycznej Polexit, opowiadającej się za wystąpieniem Polski z Unii Europejskiej^[9].

Media, dziennikarze i publicyści

Czołowymi mediami regularnie promującymi postawy eurosceptyczne są m.in. „Telewizja Polska” (od 2016)^[19], „Telewizja Republika”^[20], „Nasz Dziennik”, Radio „Maryja”^[21], „Najwyższy Czas”^[5] i „Warszawska Gazeta”^[22].

Promotorem eurosceptycyzmu jest otwarty przeciwnik UE Stanisław Michalkiewicz^[23]. Eurosceptykiem był Maciej Rybiński^[24]. Wrogość względem Unii Europejskiej prezentuje Wojciech Cejrowski („Nienawidzę tego ścierwa sowieckiego, którym jest Unia Europejska”)^[25].

Forum dla skrajnych wypowiedzi eurosceptycznych oraz wrogich Unii Europejskiej są regularnie m.in. tygodnik „Do Rzeczy”^[26], portal wPolityce.pl oraz związany z nim tygodnik „Sieci”^[27].

Środowiska kościelne

Według badań przeprowadzonych przez Joannę Konieczną-Sałamatin im silniejsze jest zaangażowanie kościelne respondentów, tym większy jest sceptycyzm wobec UE. Postawę tę wzmacniają eurosceptyczni duchowni^[28], mimo że Episkopat Polski poparł członkostwo Polski w UE. Bp Edward Frankowski wzywał do negatywnego głosowania w referendum akcesyjnym^[29]. Do grona eurosceptyków należy m.in. o. Tadeusz Rydzyk^[30], który nazwał Unię Europejską „nowym Związkiem Radzieckim”^[31].

Zobacz też

• Liga Obrony Suwerenności

Przypisy