Raport naukowców i studentów UW – „Kontrpubliczności atakowanych innych. Mowa nienawiści i strategie oporu we współczesnej Polsce
Redaktor Publicrelations - 14.09.2023Poniższy raport pozwoli nam lepiej zrozumieć to zjawisko i jego wagę w komunikacji politycznej, marketingowej, społecznej
Niniejszym publikujemy raport przygotopwany przez naukowców i studentów Uniwersytetu Warszawskiego, dotyczący mowy nienawiści. Co ciekawe pojęcie „mowa nienawiści” nie posiada swojej definicji, która porządkowałaby precyzyjne określenie – co jest mową nienawiści, co nią nie jest?
Zdajemy sobie sprawę, że podlegamy wpływom medialnym, które starają się określić i ukształtować postrzeganie otaczającej nas rzeczywistości. „Mowa nienawiści” o emocjonalnej, wysokiej temperaturze, polaryzjąca postawy, krzywdząca, niesprawiedliwa, najczęściej jest jednym z efektorów walki o przywództwo polityczne i dominację. Wywoływanie kontrowersji, niechęci, nienawiści jest niestety, jednym ze skuteczniejszych narzędzi w marketingu politycznym. Skutecznie używanym w naszym kraju.
W tym sensie, raport pozwoli nam lepiej zrozumieć to zjawisko i jego wagę w komunikacji politycznej, marketingowej, społecznej. Dołączamy link oryginału oraz słowo wstępne dr. Ewy Majewskiej, jednej z inicjatorek tego badania, zaczerpnięte z rzeczonego opracowania.
Jerzy Ciszewski
*****
Niniejszy raport stanowi podsumowanie pracy nad pilotażowym projektem Kontrpubliczności atakowanych innych. Mowa nienawiści i strategie oporu we współczesnej Polsce.
Projekt realizowałyśmy od czerwca do grudnia 2018 roku w zespole, w skład którego wchodzili: dr Ewa Majewska, Paweł Knut, dr Piotr Godzisz, Anna Wójcik i dr Sylwia Urbańska, której jesteśmy szczególnie wdzięczne za wskazówki metodologiczne w zakresie prowadzenia wywiadów pogłębionych.
W projekt zaangażowani byli również studenci i studentki Wydziału „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego: Tadeusz Sajdak, Karla Sutil, Maria Wodzińska i Filip Wesołowski.
Jesteśmy wdzięczne Fundacji „Instytut Artes Liberales” za sfinansowanie projektu w ramach programu Participatory Action Research. Projekt został objęty matronatami następujących instytucji, organizacji i czasopism: Rzecznik Praw Obywatelskich, Czasopismo Praktyka Teoretyczna, Stowarzyszenie Nigdy Więcej, Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita, Kampania Przeciw Homofobii oraz Lambda Warszawa. Jesteśmy za nie bardzo wdzięczne. Za treści zawarte w niniejszym Raporcie odpowiedzialne są wyłącznie autorki i autorzy tekstów.
Projekt miał charakter pilotażowy, stąd objęte nim grupy badane, zakres badań i płynące z nich wnioski są typowe raczej dla wstępnego rozpoznania, niż kompleksowej analizy. 10 grudnia 2018 roku na Wydziale „Artes Liberales” odbyła się konferencja, podczas której przedstawiłyśmy wstępne wyniki badań i metody naszej pracy.
W niniejszym raporcie bardziej obszernie przedstawiamy naszą diagnozę, narzędzia 6 badawcze oraz wyniki badań. Ze względu na pilotażowy charakter projektu musimy pogodzić się z ich ograniczeniami. Zajmowałyśmy się przede wszystkim rekonstrukcją strategii oporu wobec mowy nienawiści, przeprowadziłyśmy też szereg wywiadów z przedstawicielami i przedstawicielkami środowisk aktywnie przeciwstawiających się temu zjawisku, których strategie i działania nie były dotąd analizowane.
Rozmawiałyśmy z artystami i artystkami, prawniczkami i prawnikami oraz aktywistkami i aktywistami. Nasz projekt miał charakter pilotażowy, stąd nie rozmawiałyśmy z przedstawicielkami wszystkich grup narażonych na mowę nienawiści. Projekt skupia się na strategiach oporu wobec mowy nienawiści przede wszystkim dlatego, że są one oczywiście realizowane, niemniej – nie stanowią przedmiotu odrębnych badań.
Dotychczasowe analizy mowy nienawiści skupiają się na jej formach i kontekstach. Tu podejmujemy próbę rekonstrukcji strategii oporu, rozważamy też jego wpływ na sferę publiczną. Niniejsze Wprowadzenie zawiera omówienie kluczowych przepisów prawa oraz definicji mowy nienawiści, ogólny opis podjętych w projekcie działań, wyjaśnienie założeń metodologicznych, omówienie filozoficznych i kulturoznawczych zagadnień wyznaczających przyjętą w projekcie perspektywę teoretyczną oraz krótki przegląd innych projektów dotyczących mowy nienawiści w Polsce, które brałyśmy pod uwagę opracowując i wykonując nasz własny.
Na kolejne części Raportu składają się: analiza Pawła Knuta podsumowująca wywiady pogłębione z aktywistkami i aktywistami organizacji pozarządowych i grup nieformalnych oraz artystkami i artystami; analiza Anny Wójcik podsumowująca wyniki jej badań nad strategiami oporu wobec mowy nienawiści typowymi dla prawniczek i prawników, oraz dwie szczegółowe analizy przeciwdziałania mowie nienawiści: w praktykach współczesnego teatru (tekst Filipa Wesołowskiego) oraz sztukach wizualnych (tekst Marii Wodzińskiej). Raport zamyka krótkie podsumowanie (wnioski zawarte są w poszczególnych rozdziałach) oraz zestaw rekomendacji i wspólna bibliografia, z wyszczególnieniem monografii, artykułów, materiałów prasowych, tekstów on-line i aktów prawnych.
dr Ewa Majewska