pojawienie się sztucznej inteligencji stanowi największy przełom technologiczny, którego jesteśmy świadkami

Wywołane przez AI zmiany będą dotyczyć zarówno naszego życia zawodowego, jak i prywatnego. Choć nie musimy codziennie śledzić postępów w tej dziedzinie, to warto zainteresować się sztuczną inteligencją, aby przekonać się, czy i jak możemy ją praktycznie wykorzystać.

W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie tym tematem SDiW Repropol zorganizował webinar poświęcony prawnym aspektom korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji przez dziennikarzy i wydawców. Prelegentem był specjalista  w dziedzinie najnowszych technologii i własności intelektualnej, Damian Flisak – radca prawny, doktor nauk prawnych, wieloletni praktyk i teoretyk prawa, ekspert w zakresie doradztwa regulacyjnego (public affairs), ekspert Komisji Europejskiej (Team Europe Direct) w zakresie sztucznej inteligencji, autor licznych publikacji i wystąpień naukowych, wykładowca na warszawskich uczelniach wyższych.

Podczas spotkania zostały poruszone następujące kwestie:

• Stan regulacji prawnych dot. sztucznej inteligencji
• Kategoryzacja systemów AI według ryzyka i ograniczeń zastosowania
• Obowiązki producentów i użytkowników systemów AI
• Wymogi dotyczące oznaczania treści wygenerowanych przez AI
• Zarządzanie ryzykiem związanym z wykorzystaniem narzędzi AI
• Ochrona przed wykorzystaniem treści do trenowania generatywnej AI
• Rekomendacje dotyczące bezpiecznego korzystania z AI w wydawnictwie.

 Akt w sprawie sztucznej inteligencji

Rozwój obszaru sztucznej inteligencji wymaga odpowiednich regulacji prawnych. Na końcowym etapie procesu legislacyjnego znajduje się „Akt w sprawie sztucznej inteligencji”, którego wejście w życie planowane jest latem 2024 roku.

Rozporządzenie ma za zadanie skategoryzować systemy AI wedle generowanych przez nie ryzyk. Opracowane przepisy zakładają wprowadzenie zakazu stosowania tych szczególnie inwazyjnych, niektóre z systemów AI zostaną dopuszczone pod pewnymi warunkami (high-risk AI systems), z tych najmniej ryzykownych będzie można skorzystać bez większych ograniczeń.

Dodatkowo Akt nakłada na producentów oraz podmioty stosujące AI wysokiego ryzyka szereg obowiązków. Przewiduje też stworzenie systemu instytucjonalnego nadzoru nad sztuczną inteligencją oraz wprowadza system kar.

Korzyści dla wydawców prasy wynikające z nowych przepisów

Nowe prawo wymaga od producentów modeli AI podania informacji o pochodzeniu zbiorów danych, na których są trenowane systemy sztucznej inteligencji. Rzetelna realizacja tego obowiązku powinna umożliwić uprawnionym obliczenie należnego wynagrodzenia. Od producentów systemów AI, również z siedzibą poza obszarem Unii Europejskiej, oczekuje się respektowania ochrony prawno-autorskiej w Unii Europejskiej. Przepisy kładą szczególny nacisk na respektowanie wyłączenia (opt-out) przez podmioty uprawnione możliwości darmowego trenowania inteligentnych algorytmów na swoich danych.

Akt wprowadza obowiązek oznaczania, które treści zostały wygenerowane maszynowo, a które zostały syntetycznie zmodyfikowane (deepfake). To ma stanowić jeden ze skutecznych środków zwalczania dezinformacji.

Cyfrowa higiena

Korzystanie z narzędzi sztucznej inteligencji wymaga jednak więcej niż tylko znajomości Aktu ws. sztucznej inteligencji. Bezrefleksyjne wykorzystywanie treści wygenerowanych przez AI, np. na okładkach czasopism, może prowadzić do zarzutów naruszenia praw autorskich. Jak zatem zmniejszyć ryzyko? Najlepiej korzystać z narzędzi opartych na licencjonowanych zbiorach danych. Można również traktować wynik pracy AI jako punkt wyjścia do dalszej samodzielnej pracy, aby ostateczne dzieło mogło być przypisane człowiekowi. Ponadto konieczne jest zweryfikowanie warunków korzystania z danego narzędzia, aby również umożliwiały one swobodne wykorzystanie wygenerowanego kontentu.

Niekontrolowane wrzucanie do narzędzi AI treści może także naruszać poufność informacji czy bezpieczeństwo danych osobowych, stąd konieczne jest unikanie dzielenia się z systemami AI wrażliwymi treściami.

Trzeba pamiętać, że w momencie wrzucenia treści do narzędzia sztucznej inteligencji ostatecznie tracimy nad nimi kontrolę. Dlatego też niezwykle ważne jest wypracowanie przez każdy podmiot zorganizowany polityki „cyfrowej higieny”.

Wdrożenie dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym

Wdrożenie dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym w Polsce jest opóźnione już o trzy lata. Opieszałość ustawodawcy wyrządziła wydawcom prasowym konkretną szkodę w postaci braku możliwości domagania się wynagrodzenia za korzystanie z ich kontentu prasowego. Od momentu wejścia w życie polskiej implementacji dyrektywy o prawie autorskim zacznie obowiązywać również w Polsce zakaz trenowania systemów AI, o ile wydawca umieści taki zakaz (opt-out) w formacie czytelnym maszynowo (np. w pliku robots.txt). Przykładowe brzmienie może być następujące: „Z wyjątkiem korzystania dla ułatwienia wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe, zabronione jest systematyczne pobieranie treści z tej strony internetowej, jak również eksploracja tekstów i danych, niezależnie od zastosowanej technologii, bez uprzedniej zgody podmiotu uprawnionego”. Warto podkreślić, że umieszczenie wyłączenia nie stanowi technicznej gwarancji niepobierania treści ze strony internetowej. Z tego punktu widzenia takie zastrzeżenie nie gwarantuje poszanowania naszych praw, choć w przypadku jego naruszenia umożliwia wytoczenie pozwu.

Korzystanie z narzędzi AI przez dziennikarzy a prawo autorskie

Realnym problemem jest oznaczanie przez wydawców prasowych materiałów powstałych w wyniku kooperacji człowieka oraz maszyny. Ważne w tym kontekście jest porównanie wkładu maszynowego i ludzkiego w proces tworzenia ostatecznego dzieła. Choć nie sposób wyznaczyć dokładną granicę, pomocnicze wykorzystanie narzędzi AI (np. korekta stylistyczna, adiustacja tekstu, poszukiwanie inspiracji poprzez burzę mózgów, planowanie publikacji lub jej tytułu) nie pozbawia dziennikarza prawa do podpisania się pod tekstem swoim imieniem i nazwiskiem.

Webinar był także okazją do dyskusji na temat praktycznych strategii wykorzystania AI w pracy dziennikarskiej.

Comments

comments